نشست “تحلیل و بررسی پژوهش‌های فرهنگ و ادبیات عامه استان کردستان” برگزار شد

به گزارش کردنامه، در ابتدای این نشست فریدون حسین پناهی پژوهشگر فرهنگ و ادبیات عامه کردستان و نویسنده مجموعه کتاب‌های “پیشه کۆنەکانی شاری سنە” به ارائه گزارشی در رابطه با پژوهش‌های خود پیرامون تهیه این کتب پرداخت و تجربیات خود در این زمینه را بازگو کرد.

وی اظهار کرد: با نگاه به کتاب مشاغل قدیم سنندج مشاهده می‌کنیم که نظام کسب و کار یا استاد-شاگردی سنتی، در حوزه‌هایی همچون زبان، ادبیات، ارزش‌ها و هنجارهای فرهنگی-اجتماعی و حتی ایده‌های فناورانه می‌تواند به نوعی از توسعه‌ی بومی در منطقه کمک کند که نه تنها در این منطقه، بلکه در ایران و حتی بخش وسیعی از مشرق‌زمین این امر اتفاق نیفتاده است.

وی افزود: نکته حائز اهمیت در بازخوانی و رجوع به گذشته این است که با توجه به شرایط منطقه، بخش اعظم فولکلور و تاریخ زندگی مردمان این سامان به دلیل نانوشته ماندن، مورد غفلت قرار گرفته است. این در حالی است که بررسی جزئیات تاریخ کمک شایانی به تبیین و مطالعه پدیده‌های اجتماعی و انسانی می‌کند.

حسین پناهی تصریح کرد: همانگونه که در کتابهای مشاغل قدیم شهر سنندج اشاره شده است، میراث گذشتگان میتواند بخشی از علل پیشرفت و عدم پیشرفت جوامع را توضیح دهد؛ به گونه‌ای که تا حدی به ما می‌فهماند که ما در کجا ایستاده‌ایم.

وی با اشاره به اینکه سنندج بعنوان یکی از اولین شهرهای مدرن کرد نشین، از همان بدو تاسیس سکونت گاه صنعتگران و پیشه‌وران به نامی بوده است، عنوان کرد: هر یک از این افراد سهم بسزایی در رساندن این دیار به جایگاه رفیع امروزی در حوضه کسب وکار سنتی داشته اند، پژوهش در باب حرفه های سنتی سنندج می‌تواند زوایای پنهان بخشی از فرهنگ، سنن وحتی ادبیات و جامعه شناسی. را روشن ساخته و ایده های کار آفرینانه ارزشمندی را در اختیار ما قرار دهد.

در ادامه دکتر سید احمد پارسا، پژوهشگر پژوهشکده کردستان شناسی و استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان ضمن اشاره به نقش فولکلور در تفهیم و تفاهم اقوام مختلف ایران، آن را راهی جهت شناخت بیشتر آنان از یکدیگر و در نهایت تلاشی جهت تحکیم وحدت و همبستگی ملی توصیف کرد.

وی سپس به نغمه های کردی همچون نازآواها، کارآواها، نغمه های دینی سوگ آواها و مواردی از این دست اشاره کرد و به پژوهش‌هایی که در این زمینه از سوی پژوهشگران ایرانی و خارجی انجام شده، فهرستوار اشاره کرد.

وی ضمن اشاره به ترانه‌ها به عنوان بخشی از فرهنگ عامه، به تقسیم بندی آوازها بر اساس مناطق پرداخت و به معرفی ترانه‌های مربوط به هر منطقه و سودمندی‌های آواز و موسیقی کردی پرداخت.

عضو هیات علمی دانشگاه کردستان در ادامه به گردآوری ترانه‌های کردی از سوی شرق شناسان اشاره و به بیان جزئیات این اثرها پرداخت.

وی در پایان به موسیقی درمانی و جایگاه آن در جهان اشاره و خاطرنشان کرد: بر اساس تحقیقات انجام گرفته در مناطق مختلف جهان، تاثیر موسیقی بر درمان بسیاری از بیماری‌ها اثبات شده است.

دکتر حسین محمدزاده، پژوهشگر پژوهشکده کردستان شناسی و عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور سنندج  ضمن اشاره به این واقعیت که تنها ۱۰ درصد کشورهای جهان از نظر قومیتی یکسان هستند و بیش از ۹۰ درصد چند قومیتی هستند که ایران هم جزء آنهاست به   دلایل اهمیت ندادن به فولکلور اشاره کرد و افزود: قومیت‌ها در ایران شناخت خیلی کم و تصویر کلیشه‌ای و سطحی از یکدیگر دارند و همین عدم شناخت را می‌توان یکی از دلایل نپرداختن به فولکلور و اهمیت آن دانست.

به گفته دکتر محمدزاده نحوه تفکر روشنفکران در رابطه با دور ریختن و بی اهمیت دانستن ویژگی‌های بومی، محلی و شفاهی از دیگر دلایل اهمیت ندادن به فولکلور و نپرداختن به آن است.

وی فولکلور کردی را بحث وسیعی دانست و گفت: جامعه کردی جامعه‌ای پراکنده و دارای لهجه‌های مختلف است و همین کار جمع آوری ترانه‌های کار به عنوان بخشی از فولکلور را مشکل می‌سازد.

این پژوهشگر پژوهشکده کردستان شناسی به اهمیت مطالعه فولکلور اشاره کرد و گفت: دلیل اهمیت آنها نداشتن مالک مشخص، نانوشته بودن، پنهان بودن بسیاری از تاریخ اجتماعی و سیاسی در آن و عدم مالک معنوی میباشد.

وی با اشاره به تاثیر تکنولوژی بر فولکلور، تصریح کرد: با ظهور تکنولوژی، فولکلور در معرض خطر قرار گرفت اما همچنان عده‌ای بر آن معتقدند که فولکلور همواره نکات جدیدی با خود دارد و در رابطه با ضرورت مطالعه آن نظرات مختلفی وجود دارد.

دکتر حسین زاده در ادامه به پروژه جمع آوری ترانه‌های کار و نحوه انجام آن پرداخت.

در ادامه نیز دکتر امید قادرزاده رئیس پژوهشکده کردستان شناسی اظهار کرد: در همه جای دنیا و از جمله در ایران سیاست‌های هویت سازی به میانجی برنامه‌های توسعه دنبال می‌شود و برنامه‌های توسعه در ایران بیشتر بر مبنای مدلهای نوسازی بوده و خروجی این مدل‌ها شکاف‌های اجتماعی و بحران‌های هویتی بوده؛  آنچه باید به مثابه یک بدیل در  سیاست گذاری کلان و در برنامه­های توسعه  ایران مورد توجه قرار گیرد، توسعه‌ی هویت محور است و این می طلبد ما به زبان، دانش­های بومی و محلی، فرهنگ و هویت ملیت­ها و اقوام ایرانی بیش از پیش  توجه و از آن ها محافظت نماییم.

رئیس پژوهشکده کردستان شناسی دانشگاه کردستان با اشاره به ضرورت توجه فرهنگستان زبان و ادب فارسی به زبان‌هایی نظیر کردی، عنوان کرد: اگر می‌خواهیم زبان فارسی قوام و دوام پیدا کند، باید به زبان و ادب سایر ملیت‌های ایرانی توجه کنیم.

وی ادامه داد: اگر دغدغه همگرایی ملی را داریم باید زمینه­ی توسعه­ی هویت محور را فراهم آوریم و به هویت­ها، فرهنگ­ها و دانش­های بومی و محلی  توجه نماییم.

دکتر قادرزاده خاطرنشان کرد: بر مبنای همین ضرورت ۲۱ سال پیش مرکز کردستان شناسی در دانشگاه کردستان شکل گرفت و در سال ۱۳۹۵ این مرکز به پژوهشکده تبدیل شد.

وی با اشاره به اینکه پژوهشکده به مرجعی برای فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی در گستره مناطق کردنشین تبدیل شده است، اظهار کرد:  یکی از رسالت­های پژوهشکده کردستان شناسی، مستندسازی و آرشیو میراث متنوع تاریخی، فرهنگی و ادبی و انجام پژوهش‌های تطبیقی در حوزه زبان و ادبیات فولکلوریک و مکتوب کردی و فارسی است. 

رئیس پژوهشکده کردستان شناسی دانشگاه کردستان به تشریح سایر اقدامات پژوهشکده پرداخت و گفت: تا کنون ۵۰ کتاب در پژوهشکده کردستان شناسی چاپ شده که ۴۲ عنوان از این کتاب‌ها مربوط به پژوهشگران خارج از دانشگاه است.

وی با اشاره به اینکه این پژوهشگران کسانی بوده‌اند که مامنی نداشته‌اند، اعلام کرد: همین موجب شده بخش قابل توجهی از دغدغه‌های فرهنگی به سمت دانشگاه کردستان سوق پیدا کند و دانشگاه کردستان و پژوهشکده کردستان در راستای مسئولیت اجتماعی خود تلاش کرده اقداماتی را به فراخور توانایی و امکانات خود انجام دهد.

دکتر قادرزاده در ادامه به معرفی کارگروه‌های پژوهشکده کردستان شناسی پرداخت و خاطرنشان کرد: در ذیل گروه پژوهشی زبان‌شناسی و ادبیات کردی،  کارگروه قصه‌های عامیانه و در ذیل گروه پژوهشی مطالعات تاریخ و فرهنگ کردستان، ۳ کارگره  تاریخ اجتماعی ، مشاغل بومی سنندج  و موسیقی  تعریف شده است که به فرهنگ و ادبیات عامه به صورت تخصصی می­پردازند و اساسنامه موزه کار کردستان نیز به تصویب هیات امنای دانشگاه کردستان نیز رسیده است. وی خاطر نشان نمود که از مجموع برون دادهای پژوهشی پژوهشکده ، ۱۸ طرح پژوهشی و ۲۰ کتاب به لحاظ موضوعی مرتبط با فرهنگ و ادب عامه می­باشد و پژوهشگران پژوهشکده تاکنون موفق شده اند افسانه‌ها و قصه‌های رایج در فولکلور مریوان، دهگلان، دیواندره، سقز و بانه را ثبت و ضبط نمایند و این پروژه در پژوهشکده ادامه پیدا خواهد کرد.

وی ضمن اشاره به پژوهشنامه ادبیات کردی به عنوان تنها پژوهشنامه علمی، یادآور شد: تا کنون ۱۱ شماره این پژوهشنامه در ۷ فصل چاپ شده، و این پژوهشنامه موفق به اخذ رتبه “ب” شده و در ISC هم نمایه شده است که ۳۰ درصد از مقالات آن در رابطه با فولکلور و ادبیات شفاهی است.

در پایان نیز سوالاتی از سوی شرکت کنندگان در این وبینار مطرح و توسط سخنرانان برنامه پاسخ داده شد./ابراهیم شادمان مصرکانلو