از شعار تا عمل ساماندهی کولبران/ وعده‌هایی که رنگ اجرا نگرفت

۱۲ سال است که «پیام» در بانه، مریوان، اورامان و سایر مناطق مرزی کردستان کولبری می‌کند اگرچه چند سال‌ پیش دوره آموزشی آتش‌نشانی را در بابل گذرانده بود و به خیال اینکه در شهری از شهرهای کردستا در قالب یک آتش‌نشان خوب به مردم خدمت کند اما این تنها به یک آرزو برای او تبدیل شد.

پیام می‌گوید: همه کارها پارتی می‌خواهد اما با وجود اینکه تمامی تیرهایش به سنگ خورده اما قافیه را نباخته و در این سال‌ها همه مسیرها را طی کرده تا از مرزهای خالی مانده زندگی‌اش دفاع کند.

می‌گوید: به همراه برادرش تصمیم گرفتند که سه هکتار زمین اجدادی‌اش را درخت گیلاس بکارند اما منابع طبیعی روی آن دست گذاشت که این مرتع طبیعی است و دست آخر، باغ گیلاس خشک شد.

تا اینکه برای لقمه‌ای نان چشم به مرز دوختند، کولبری و قاطرداری، الان باید چند روز از هفته را برای سیرکردن شکم خود و فرزندانشان به دل کوه‌ها بزنند. همان مسیری که مسیر اصلی نان برای کولبران است و مسیر مرزنشینانی همچون پیام‌های دیگر و…به آن ختم می‌شود.

کوه آمیخته‌ است از مرگ و زندگی، رفت و آمد از گردنه‌هایی شبیه قتلگاه، هرچقدر سخت اما کولبران ضرب آهنگ زندگی را در آن طنین انداخته‌اند.

آنانی که بار سبکی دارند از روی گردنه‌ها سر می‌خورند تا بارشان را زودتر به مقصد برسانند و دیگران سهمشان از کوه‌ها بی‌وقفه و آهسته و ظریف راه رفتن است تا تلویزیون در خانه‌ای فرسنگ‌ها دورتر در شهری روشن شود.

در آن سوز استخوان سوز تته برای نان با جان معامله می‌کنند، کولبرانی که دل به کوره‌ راه‌های پرپیچ و خم می‌زنند تا با دستمزد ٣٠٠‌ تا ۴۰۰ هزار تومان شکم خانواده‌هایشان را سیر کنند.

دست‌های عبدالله که از سرما سرخ شده، جلوی بازدم دهانش می‌گیرد و چندین بار به هم می‌مالد در حالی که اندامش از شدت سرما می‌لرزد می‌گوید: چندین دفعه به علت سقوط از پرتگاه زخمی شده‌ام اما چاره‌ای نداریم مجبور و محکوم به آمدن هستیم، نمی‌شود سفره فرزندانمان خالی بماند.

انگشت و ناخن شکسته‌اش را نشان می‌دهد در حالیکه هنوز آثار زخم بر دستان این مرد جوان خودنمایی می‌کند، می‌گوید: یکی دو ماه پیش انگشتم به شدت دچار جراحت شد چند روز به دلیل درد نتوانستم کار کنم اما کوه‌های خشن و مسیر صعب‌العبور جانمان را سخت کرده است.

کفش‌های پاره‌اش در میان برف‌ها سر می‌خورد، با وجود سوز سرمای شدید کوه‌های تته اورامان، لباس چندانی هم به تن ندارد، می‌پرسم چرا لباس گرم نپوشیده‌ای، می‌گوید با لباس زیاد نمی‌شود بار سنگین آورد!

حدود سه سال است مشغول کولبری هستم بیشتر پارچه یا سیگار می‌آورم حتی یک مورد هم پیش نیامده که کالای غیرمجاز با خود حمل کنم.

می‌گوید: اگر در کاری روزی ۲۰۰ هزار تومان هم درآمد داشته باشم هرگز کولبری نمی‌کنم اما چون شغلی نداریم و به دلیل کرونا هم ساخت و ساز و کارگری روزمزد هم تعطیل شده لذا مجبوریم به این کار تن در دهیم.

سامامدهی کولبران تنها یک وعده بود

ابراهیم اصالتا مریوانی و درس خوانده رشته روانشناسی و مدرک گرفته از دانشگاه دولتی است، ۳۶ سال سن دارد، همسر و دو فرزند چشم‌ به راه دارد در اصل کارگر ساختمانی است اما به دلیل بیکاری به کولبری روی آورده است.

او می‌گوید: بیشتر کسانی که کولبری می‌‌کنند به خاطر نبود شغل است، وقتی نه واحد تولیدی و نه کارگاهی در این شهر نیست و کشاورزی هم نداریم ناچار هستیم رو به کولبری بیاوریم، شغلی که درآمدش عاید سرمایه‌داران می‌شود و خطراتش را کولبران به جان می‌خرند.

از سر ناچاری کولبری می‌کنیم، می‌گویند این کار غیر قانونی است و جنس قاچاق وارد کشور می‌‌شود، اما چاره چیست؟ سال‌های سال است وعده می‌دهند وضعیت کولبران را سامان دهند، اما فقط در حد وعده باقی مانده است.

اگر روزی حداقل ۱۵۰ هزار تومان درآمد داشتم این خطرات به جان نمی‌خریدیم این راه، مسیر مرگ است. کم نبودند افرادی که همراه ما در طول این سال‌ها برای لقمه‌ای نان به کوه زدند ولی دیگر به خانه بازنگشتند و یا اینکه به خاطر پرت‌شدن از کوه، اکنون در منزل زمین‌گیر شده‌اند.

کولبری معلول بیکاری و نبود زیرساخت‌های اقتصاد

 اسماعیل زارعی‌کوشا استاندار کردستان پدیده کولبری را معلول علت‌هایی از جمله بیکاری و فراهم نبودن زیرساخت‌های اقتصادی دانست و تأکید کرد: ما هم در استان باید در مبارزه با قاچاق، این تفکیک را رعایت کنیم.

زارعی‌کوشا ساماندهی مناطق مرزی استان را ضروری دانست و عنوان کرد: تا ساماندهی مرز به درستی انجام نشود مبارزه با قاچاق به صورت کامل ممکن نیست.

وی اظهار امیدواری کرد: با توسعه سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد و ویژه کردستان، شرایط اقتصادی استان بهبود یافته و در کنار این مهم، موضوع اشتغالزایی و مسئله مبارزه با قاچاق کالا با جدیت ویژه‌ای دنبال شود.

کاک برکت بنیاد برکت مسیری برای ایجاد اشتغال کولبران 

مهدی طالبی مدیرکل ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) کردستان از ورود جدی بنیاد برکت به موضوع ساماندهی کولبران در استان خبر داد و گفت: در ابتدای امر یک کار مطالعاتی با برگزاری نشست‌هایی با کولبران صورت گرفت.

وی افزود: تعدادی از کولبران در این نشست‌ها عنوان کردند که اگر یک درآمد مکفی داشته باشیم هرگز اقدام به کولبری و قبول این رنج و سختی به خود نخواهیم کرد.

طالبی افزود: شناسایی و تشکیل بانک اطلاعات جامعه هدف دیگر قدمی بود تا بتوانیم با پرداخت تسهیلات به افرادی که واقعا کولبر هستند زمینه ایجاد اشتغال را برای آنها فراهم سازیم که بعد از کامل و جامع‌شدن اطلاعات اقدام به برگزاری رویداد «کاک برکت» با همکاری دانشگاه علم و صنعت در استان کردیم.

وی عنوان کرد: ایده‌ها و طرح‌هایی که می‌توانست یک شغل پایدار جایگزین کولبری ایجاد بکند که شامل ۷۰۰ طرح بود در این رویداد ارائه شد که ۳۹ طرح از این تعداد به مرحله نیمه‌نهایی راه یافت.

طالبی تصریح کرد: این طرح‌ها در دانشگاه کردستان توسط اساتید و صاحب‌نظران مورد بررسی و بازنگری قرار گرفت و در نهایت ۱۰ طرح و ایده برتر معرفی شد.

افرادی که صاحب این ایده و طرح‌ها بودند برای دریافت تسهیلات ارزان قیمت بنیاد برکت معرفی شدند تا بتوانند زمینه ایجاد اشتغال برای افراد کولبر را فراهم سازند.

وی گفت: چون نمی‌توانستیم همه جامعه هدف را در کارگاه‌ها و این واحدهای تولیدی بکارگیری کنیم بخشی از تسهیلات را در قالب ۱۱ رسته شغلی به خود کولبران پرداخت کردیم.

مدیرکل ستاد اجرایی فرمان امام کردستان یادآور شد: در قالب این ۱۱ رسته شغلی اشتغال پایدار روستایی که شامل پرورش دام سبک و سنگین، پرورش مرغ، پرورش زنبور عسل، آبزی‌پروری، کشاورزی، قالیبافی، تولید پوشاک، خیاطی، صنایع دستی، خدمات فنی و خدمات عمومی بود افراد واجد شرایط را شناسایی کردیم.

وی ادامه داد: بخش قابل توجهی از افراد کولبر در روستاهای نزدیک مرز ۷ شهرستان که علیرغم میل باطنی از طریق کولبری امرار معاش می‌کردند با پرداخت تسهیلات در قالب این رسته‌های شغلی صاحب شغل شدند و از کولبری نجات پیدا کردند.

بنیاد برکت در سال ۹۹ پرداخت تسهیلات به کولبران را شروع کرد و در قالب یک‌هزار و ۵۴۴ طرح، ۷۰ میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کرد

طالبی افزود: امسال نیز برای اجرای یک‌هزار و ۷ طرح، ۴۸ میلیارد تومان تسهیلات به کولبران پرداخت شده است و همچنان ادامه خواهد داشت.

وی گفت: در ایجاد اشتغال برای کولبران باید دو مولفه اصلی پایداری و توجیه اقتصادی به صورت ویژه مورد توجه قرار گیرد.

طالبی گفت: بنیاد برکت گستره فعالیت‌های خود را در حوزه اشتغال اجتماع محور گسترش می‌دهد و سعی داریم زنجیره‌هایی تولید را ایجاد کنیم که البته این کار زمان‌بر خواهد بود.

وی عنوان کرد: بنیاد برکت سعی دارد در بازه زمانی چندین ساله با توجه به شناسایی افراد کولبر و چتر حمایتی که هر روز بر گستردگی آن افزوده می‌شود زمینه ساماندهی و اشتغالزایی پایدار این عزیزان را فراهم سازد.

محمدباقر قالیباف ۱۹ اسفند سال گذشته در سفر به کردستان با تاکید بر ضرورت تلاش برای محرومیت‌زدایی و ساماندهی مناطق مرزی در کردستان، اظهار کرد: کردستان یکی از مناطق پرظرفیت و متاسفانه مناطق محروم کشور نسبت به شاخص‌های توسعه‌ به شمار می‌آید.

وی یکی دیگر از موضوعات مهم استان را مسائل مرزی و موضوع کولبرها دانسته و عنوان کرده بود: مسئله کولبری در استان یکی از زخم‌های کهنه در حوزه مرزی کشور چه در شمال غرب و چه در جنوب شرق به شمار می‌آید که همه این موضوعات ذکر شده با بهره‌گیری از نظرات کارشناسان استان و مشورت با وزرا و سازمان برنامه و بودجه مورد پیگیری قرار خواهد گرفت تا تحرک را در استان کردستان در سال ۱۴۰۰ شاهد باشیم.

هفته آینده‌ای؛ که تا پایان دولت روحانی نرسید! 

سال ۹۸ بسته‌شدن معابر موقت مرزی در کردستان سروصدایی ایجاد کرد و در همین راستا دولتمردان دولت تدبیر و امید وعده‌هایی به مردم مناطق دادند که با اتخاذ تدابیری، شرایط و تسهیلاتی برای کولبران بوجود می‌آورند که باری از روی دوش آنان برداشته شود اما نه تنها کاری انجام نشد بلکه معیشت عده‌ زیادی را تحت تاثیر قرار داد.

در همان ایام جمعی از نمایندگان مناطق کردنشین و مرزی مجلس در نامه‌ای خطاب به روحانی رئیس جمهوری وقت، خواستار برقراری مجدد مبادلات مرزی و رفع مشکلات معیشتی مردم مناطق مرزنشین شدند.

عبدالرضا رحمانی‌فضلی وزیر وقت کشور با اشاره به مشکلات پیش آمده برای فعالیت کولبران در برخی از استان‌های مرزی، گفت: دولت با طرح جدیدی که اخیرا به تصویب رسانده بدنبال ساماندهی فعالیت کولبری در استان‌های مرزی است.

وزیر کشور از معاون امنیتی انتظامی این وزارتخانه خواست در جلسه مشترک با استانداران مرزی و دستگاه‌های مسئول ظرف یک هفته آینده موانع پیش روی فعالیت کولبران در استان‌های مورد نظر را بررسی و راهکارهای پیشنهادی را ارائه کنند که آن هفته آینده مورد نظر تا پایان دولت روحانی نرسید…
 
وعده بیمه‌ کولبران رنگ باخت

بیمه کولبران وعده دیگر دولت آقای روحانی به کولبران بود که علی ربیعی، وزیر وقت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ۵ مردادماه سال ۹۶ به آن اشاره کرد و هرگز عملی نشد و ۹ هزار میلیارد ریال مختص این موضوع هم مشخص نشد در کدام سرفصل هزینه شد که هنوز خبری از بیمه کولبران نیست!

بیمه کولبران وعده دیگر دولت آقای روحانی به کولبران بود که علی ربیعی، وزیر وقت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ۵ مردادماه سال ۹۶ به آن اشاره کرد و هرگز عملی نشد

اسحاق جهانگیری معاون اول دولت روحانی هم آذرماه سال ۹۷ در جریان سفر به استان کرمانشاه، از کولبری به عنوان حمل یک بار سنگین توسط یک انسان نام برد و با بیان اینکه کولبری کاری سخت و طاقت فرساست که مورد تایید ما نیست، خاطرنشان کرد: دولت برای حفظ کرامت مرزنشینان برنامه‌های خوبی دارد تا درآمد مناسبی برای مردم مناطق مرزی ایجاد شود.

گزارش از شیرین مرادی، فارس