سقوط آزاد سازمان مدیریت و سرنوشت غم انگیز توسعه کردستان

در ارزیابی سالانه سازمان امور اداری و استخدامی و سازمان برنامه‌وبودجه کشور برای سال ۱۴۰۲، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کردستان به رتبه سی‌ام عملکردی دست یافته است، که این رتبه‌ قعر جدولی نگرانی های عمیقی را درباب سرنوشت توسعه کردستان در میان دغدغه مندان ایجاد کرده است و پیوسته این سوالات به ذهن متبادر می گردد که چرا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی به‌عنوان نهادی کلیدی در هدایت توسعه و اقتصاد استان، به این درجه از سقوط عملکردی رسیده است؟

کردستان سال‌هاست که با نرخ بیکاری بالا، تورم شدید، رتبه اول نرخ فلاکت در کشور و درآمد سرانه کمتر از نصف میانگین کشوری دست‌ و پنجه نرم می‌کند. توزیع میلیاردها تومان تسهیلات از محل تبصره ۱۶ و تبصره ۱۸ قانون بودجه نیز در سنوات اخیر نتوانسته است مرهمی بر این دردهای بی درمان باشد و همین امر ثابت کرده است راه توسعه کردستان از توزیع تسهیلات نمی گذرد.

سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی به‌عنوان مغز متفکر و ریل‌گذار توسعه اقتصادی استان، در سنوات اخیر نه ‌تنها به بهبود این وضعیت کمک نکرده، بلکه بر روی موضوعاتی فوکوس و تمرکز کرده است که ضرورت و اولویت توسعه استان نبوده است.

سازمان مدیریت و برنامه ریزی که به تعبیری مغز متفکر توسعه استان به شمار می آید، بودجه و اعتبارات تخصیصی دستگاه های مشمول نظام بودجه استانی را بر اساس موافقت نامه های تنظیمی، توزیع می کند، آمار  و اطلاعات تورم و بیکاری و … را گردآوری و منتشر می کند، گواهینامه پیمانکاران و مشاوران را صدور و تمدید می کند، برای کارکنان دولت گواهی های آموزشی صادر می کند و همچنین عملکرد سالانه دستگاه های اجرایی را در جشنواره شهید رجایی ارزیابی می کند، اما سوال اینجاست، آیا سازمان مدیریت و برنامه ریزی وظایفش همین است؟

برای یافتن پاسخ این سوال به حکم و ابلاغ صادره از سوی معاون رییس جمهور برای رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان مراجعه می کنیم که در آن آمده است، اهم وظایف و مسئولیت های شما در سطح استان به شرح زیر ابلاغ می شود:  

۱) هماهنگی و راهبری نظام برنامه ریزی استان در چارچوب نظام برنامه ریزی کشور،

۲) برنامه ریزی به منظور تحقق قدرالسهم استان از GDP کشور و تعیین ارزش افزوده هر بخشی و استفاده از جداول داده ستاده استانی حساب های منطقه ای به عنوان نقشه راه رشد اقتصادی استان متناسب با اهداف رشد اقتصادی سالانه کشور،

۳) برنامه ریزی به منظور کاهش نرخ بیکاری جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی و توسعه صادرات غیرنفتی استان،

۴) پیاده سازی و نظارت بر اجرای طرح آمایش سرزمینی استان در چارچوب ضوابط ملی آمایش سرزمین

۵) تهیه و تدوین برنامه توسعه ای استان و شهرستان ها

آنچه ذکر شد فقط ۵ ماموریت از مجموع ۱۶ ماموریت ابلاغی به رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کردستان است و درج همه ماموریت ها در حوصله این یادداشت نیست.

با استناد به این ۵ ماموریت مهم و اولویت دار رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی، قطعاً مخاطب می داند چرا اصطلاحاتی همچون مغز متفکر توسعه، استراتژیست توسعه، ریل گذار توسعه و … دائماً در مورد این سازمان تکرار می شود.

پس اینکه گفته می شود سازمان مدیریت و برنامه ریزی باید به‌ اقدامات علمی، کارشناسی و البته عملیاتی برای حل مشکلات اقتصادی بپردازد اغراق نیست، هرچند انتشار جدول ذیل و سقوط آزاد این سازمان در ارزیابی عملکرد سالانه تا رتبه ۳۰ خود حکایت از آن دارد که برنامه ریزی اقتصادی و تمرکز بر موضوع توسعه همه جانبه در این سازمان جای خود را به روزمرگی، محدودسازی منتقدان، تقسیمات خودی و غیرخودی، بگومگوهای محفلی و … داده است.

کسی تردید ندارد که بدنه کارشناسی سازمان مدیریت کردستان بدنه ای چابک، توانمند و حرفه ای است اما سکون و انفعال این سازمان و از همه نگران کننده تر سقوط عملکردی تا رتبه ۳۰ شاید نیازمند نفسی تازه به این مجموعه چابک است تا به ریل گذار توسعه استان، جانی تازه ببخشد.

هرچند در روزهای اخیر برخی رسانه ها بر بحران سیاست زدگی در سازمان مدیریت و برنامه ریزی تمرکز کرده و سقوط آزاد این سازمان در ارزیابی عملکرد سالانه را با منازعات سیاسی و جناحی و میدان داری نمایندگان مجلس در آن مرتبط دانسته اند، اما چند سوال اساسی مطرح می شود که بی ربط به موضوع نیست و امیدواریم این سازمان در مورد پاسخ این سوالات به مخاطبین و شهروندان توضیح دهد.

۱) چرا همفکری و مشورت با نخبگان، گروه های مرجع و صاحبنظران توسعه در سازمان مدیریت جایی ندارد؟ اگر دارد خروجی آن کجا و به چه شیوه ای منتشر می شود تا عموم به آن دسترسی داشته باشند؟

۲) آیا اساساً اعتقادی به توسعه گفتگو محور، مشورت محور و گفتمان محور در این سازمان وجود دارد یا توسعه پشت درهای بسته اتفاق می افتد؟ اگر چنین اعتقادی هست خروجی آن کجا و به چه شیوه ای منتشر می شود تا عموم به آن دسترسی داشته باشند؟

۳) کانون های هم اندیشی توسعه و نشست های تخصصی با صاحبنظران و متخصصان امر در سازمان مدیریت چرا و چند سال است که تعطیل شده است؟

۴) برگزاری کارگاه های آموزشی توسعه، توسط مدرسان و متخصصان و صاحبنظران برای مدیران و کارشناسان چند سال است که در سازمان مدیریت و برنامه ریزی کردستان برگزار نشده است؟ اگر برگزار شده است خروجی آن کجا و به چه شیوه ای منتشر می شود تا عموم به آن دسترسی داشته باشند؟

۵) سه طبقه ساختمان مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری کارکردش چیست و در حال حاضر مهمترین پژوهش های آینده نگرانه برای کردستان چیست و چرا هیچ خروجی از آن منتشر نمی شود؟

۶) از ۳ سالن ویژه جلسات و یک سالن مدرن آمفی تاتر در این سازمان ۱۰۰ نفره چه استفاده ای می شود که کمک کنند تا این سازمان جایگاه واقعی خود را در فرایند برنامه ریزی توسعه بازیابد؟

۷) چرا سازمان مدیریت و برنامه ریزی در کنار آمار کاهش یک درصدی نرخ بیکاری در تابستان سال جاری آمارهای بحرانی مربوط به حوزه های دیگر را به کمک دستگاه های متولی منتشر نمیکند تا دغدغه مندان برای مطالبه گری در مورد آنها چاره ای بیندیشند؟

۸) مطالعات آمایش سرزمین فقط برای بارگذاری در سایت، انطباق با مکاتبات و پاسخ استعلامات است یا ماهیت اجرایی نیز دارد و آیا میتوان مجموعه ای سند توسعه ذیل آن استخراج کرد؟ هرچند در بند چهارم ابلاغ معاون رییس جمهور به رییس سازمان مدیریت به صراحت بر پیاده سازی تاکید شده است و نه فقط نظارت.

۹) چرا این سازمان با تمرکز بر موضوعاتی غیرضروری و منقش و تزئینی و نیز تنظیم پاورپوینت های زیبا برای عرضه در جلسات، از کارکرد و ماموریت اصلی خود دور شده است؟

۱۰) برنامه ریزی های توسعه استانی و شهرستانی و نیز توسعه موضعی و موضوعی که در بند ۵ ابلاغ حکم به رییس این سازمان ماموریت داده شده است، آیا عملیاتی و اجرایی می شود؟ اگر پاسخ مثبت است خروجی آن کجا و به چه شیوه ای منتشر می شود تا عموم به آن دسترسی داشته باشند؟

۱۱) چرا نقد و انتقاد عملکردی در این سازمان خریداری ندارد و از واژه نقد تعبیر به خودزنی می شود؟!

۱۲) میزان جذب اعتبارات عمرانی در سال مالی گذشته در استان چگونه بوده است و کدام دستگاه ها مثل میراث فرهنگی منفعل عمل کرده اند و چرا سازمان مدیریت آمارشان را برای اطلاع عموم منتشر نمی کند؟

هرچند تهیه جوابیه برای رسانه ها و شهروندان هنوز در میان معتقدان به گفتمان خودی و غیرخودی محلی از اعراب ندارد اما با وجود این سوالات و دهها سوال دیگر از این دست، امیدواریم سازمان مدیریت و برنامه ریزی قبل از آنکه دیر شود به مسیر ماموریتی و عملکردی خود بازگردد و با در پیش گرفتن سیاست گفتمان محور، کنشگر و میدان دار اصلی توسعه کردستان باشد.