پوتین، مرد پیروز ۲۰۱۶

کردنامه: واشنگتن پست در مقاله‌ای که در آخرین روز سال ٢٠١۶منتشر شد، عنوان کرد که ولادیمیرپوتین رییس‌جمهور روسیه بزرگ‌ترین پیروز سال ٢٠١۶بود که توانست جایگاه روسیه را در خارج از مرزها ارتقا دهد و تبدیل به مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده در معادلات ژئوپولتیکی جهان شود. پوتین با به حاشیه راندن ایالات متحده در صحنه نظامی سوریه توانست به عنوان یک میانجی در آتش بس سوریه عمل کند و بحران سوریه را در سال ٢٠١٧ با قطعنامه‌ای که در شورای امنیت به ثمر رساند راه مذاکرات سیاسی را باز کند و با وجود چالش‌های عمده با دولت باراک اوباما مورد تحسین رییس‌جمهور منتخب ایالات متحده دونالد ترامپ قرار گیرد. پوتین در پیامی که به مناسبت سال نو میلادی منتشر کرد خطاب به مردم روسیه گفت: ما در حال کار، برای دستیابی به موفقیت هستیم. من می‌خواهم از مردم بابت این پیروزی و دستاوردها تشکر کنم، آنها موقعیت و شرایط را درک و اعتماد و به درستی از روسیه مراقبت کردند. گفتنی است در حال حاضر ولادیمیر پوتین به عنوان محبوب‌ترین فرد در روسیه شناخته می‌شود و در خارج از کشور نیز روسیه در راستای رهبری روند صلح در سوریه قدم برمی‌دارد و با روی کار آمدن دولت‌ها و حکومت‌های ملی‌گرا در غرب دیدگاه آنها به سمت مسکو گرایش پیدا کرده است و برخی از آنها به فکر آن هستند که منافع خود را به روسیه گره بزنند. حتی اکنون با مطرح شدن حملات هکری روسیه به امریکا و تاثیر آن بر انتخابات سراسری امریکا این موضوع مطرح شده که روسیه به تکنولوژی دست پیدا کرده که می‌تواند تغییراتی در چرخش سیاست‌ها و نتایج انتخابات ایجاد کند. گفتنی است تصور چنین موضوعی که اتحاد جماهیر شوروی در اوج قدرت خود بتواند در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده مداخله کند بیشتر یک موضوع فانتزی در جنگ سرد به نظر می‌رسید. اما آنگونه که سازمان سیا رسما اعلام کرده این اتفاق در انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر امریکا رخ داده است. اگر به لیست پیروزی‌های ولادیمیر پوتین در طول ١٢ ماه گذشته نیز نگاه کنیم متوجه می‌شویم که انگار هیچ چیزی نمی‌تواند آن را متوقف کند. اما روسیه اتحاد جماهیر شوروی نیست، این جنگ سرد نیست و مسکو نیز فکر سلطه بر جهان را ندارد. هدف پوتین در راستای کاهش نفوذ ایالات متحده و اطمینان از منافع حیاتی روسیه محدود است، از طرفی به دلیل اینکه روسیه از اقتصاد ضعیفی برخوردار است نمی‌تواند هنوز پروژه‌هایی که مدنظر دارد را پیاده کند و به همین دلیل نیز قدرت عمل ایالات متحده را ندارد. اکنون ولادیمیر پوتین هر عملی که می‌خواهد را به تنهایی می‌تواند انجام دهد و بسیاری هنوز هم در مورد اینکه دونالد ترامپ رییس‌جمهور منتخب تصمیم بگیرد تا چه حد با او همراهی کند نیز تردید دارند. شرایط به گونه‌ای است که دونالد ترامپ نشان می‌دهد که علاقه‌مند نزدیکی به دشمن ایالات متحده شود، اما هنوز مشخص نیست که دونالد ترامپ با تحریم‌هایی که باراک اوباما علیه روسیه وضع کرده چگونه عمل کند. آندری کولسنیکوف، عضو ارشد مرکز کارنگی نیز به واشنگتن پست می‌گوید: پوتین در تلاش است با کمک کمی از کشورهای غربی قوانین جدیدی را برای جهان ایجاد کند. اما از لحاظ اقتصادی، روسیه هنوز هم بسیار ضعیف و از نظر سیاسی نیز شکننده به نظر می‌رسد. در واقع اکنون روسیه نسبت به سه سال پیش که مناقشه خود با غرب را بر سر بحران اوکراین آغاز کرد فقیر‌تر شده است. با توجه به آمارو ارقامی که مسکو تایمز منتشر کرده تولید ناخالص ملی روسیه در زمان اوج خود در سال ٢٠١٣ به ٢/٢ تریلیون دلار رسیده بود اما از آن زمان تاکنون این میزان به ٣/١ تریلیون دلار کاهش پیدا کرده است که این رقم کمتر از ایتالیا، برزیل و کانادا به حساب می‌آید. طبق آماری که صندوق بین‌المللی پول منتشر کرده، میزان سرانه تولید ناخالص داخلی روسیه زیر ٩هزار دلار است و صادرات این کشور وابسته به منابع طبیعی باقی مانده است. همچنین اصلاحات ساختاری در اقتصاد و خصوصی‌سازی صنایع دولتی نیز در این سال‌ها متوقف شده است. پس‌انداز روس‌ها از ٧٢ درصد در سال ٢٠١٣ به ٢٧ درصد کاهش یافته است و طبق گزارشی که گازتا منتشر کرده، مردم روسیه برای نخستین بار در هفت سال گذشته بیش از نیمی از درآمد خود را صرف خرید مواد غذایی کرده‌اند. الکسی گوزاروف در شبکه اکو مسکو نیز گفت: پوتین یک روسیه دارد و تعداد زیادی از روس‌ها، روسیه‌ای دیگر که لزوما این دو روسیه با یکدیگر مطابقت ندارند. چرا این موضوع مهم است به این دلیل که در حال حاضر تمام قدرت و حرکت روسیه به طور کامل بستگی به رییس‌جمهور دارد چراکه رییس‌جمهور در روسیه قدرت برتر و تاثیرگذار است. ولادیمیر فرولوف یک تحلیلگر سیاسی در مسکو نیز معتقد است در روسیه تنها یک نفر تصمیم می‌گیرد، چه چیزی در چارچوب منافع ملی روسیه باشد یا نه! هیچ نهاد مردمی و عمومی در کشور وجود ندارد که در این سیستم مورد توجه قرار گیرد. در آخرین نظرسنجی در خصوص محبوبیت ولادیمیر پوتین، بالای هشتاد درصد در میان مردم محبوبیت دارد. اما در این بین تنها ۵٣ درصد از روس‌ها معتقدند که کشور در مسیر درست رهبری قرار دارد. شواهد امر نشان می‌دهد که ولادیمیر پوتین خود را برای انتخابات ریاست‌جمهوری سال ٢٠١٨ و به نظر می‌رسد شرایط اقتصادی نیز به سمتی پیش می‌رود که همین روند ادامه پیدا کند. با این حال هرچند شرایطی که پوتین به وجود آورده تنها بستگی به شخص او ندارد. به طور مثال در بحث بحران سوریه، موفقیت پوتین بستگی به این موضوع دارد که کشورهای دیگر اجازه بدهند تا او بتواند در این روند آتش‌بس موفق شود. سیون سارادزیان، مدیر پروژه روسیه در دانشگاه هاروارد به واشنگتن‌پست گفت: من معتقدم پوتین موفق شده است تا منافع حیاتی روسیه را در برابر ایالات متحده حفظ کند. سارادزیان استدلال می‌کند که اگر ایالات متحده، در برابر روسیه با قدرت کامل وارد نشد این بود که در اوکراین منافع حیاتی ایالات متحده در خطر نبود و به نظر می‌رسد که باراک اوباما نخواست که به صورت تمام قد وارد سوریه شود. سارادزیان در ادامه عنوان می‌کند که رهبران شوروی قصد داشتند برای مقابله با امریکا در همه جا و در هر نقطه‌ای حضور داشته باشند اما چشم‌انداز پوتین بسیار محدودتر است و ظرفیت اقتصادی، جمعیت و سایر اجزای قدرت ملی کشور را مدنظر قرار می‌دهد. پوتین در نشست خبری سالانه خود هرچند عنوان کرد که زرادخانه هسته‌ای روسیه برای غلبه بر هرگونه تهدید ارتقا پیدا می‌کند، اما در پاسخ به ورود به یک مسابقه تسلیحاتی به صورت مستقیم عنوان کرد که ما نمی‌توانیم. حتی چندی پیش مقامات وزارت دفاع روسیه ایده بازسازی پایگاه‌های دوران شوروی در کوبا و ویتنام را مطرح کردند اما چندان بازتاب ویژه‌ای نداشت و حرکت جدی صورت نگرفت. هرچند اکنون ولادیمیر پوتین در اوج قدرت وارد سال ٢٠١٧ شده است اما او منتظر روی کار آمدن دونالد ترامپ در کاخ سفید است تا بتواند نفوذ خود را در ایالات متحده و دولت جدید گسترش دهد تا وارد همکاری با ایالات متحده شود و حداقل انتظاری که از ترامپ دارد این است که از فشار بیشتر به مسکو خودداری کند و همچنین روسیه به دنبال آن است که کاری نکند تا با ایالات متحده وارد چالش جدی در دوره ترامپ شود. حال باید دید ولادیمیر پوتین در سال جدید میلادی کماکان می‌تواند قدرتمند‌ترین مرد جهان باقی بماند یا محدودیت‌هایی بر سر راه روسیه موجب تضعیف این کشور خواهد شد. شاید این سوالی باشد که بتوان در پایان سال ٢٠١٧ و دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ به پاسخ آن دست یافت.

منبع: اعتماد