از اظهارات استاندار کردستان درباب آلودگی هوای سنندج تا ابهام در اقدامات شرکت پتروشیمی و اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان / بخش سوم

کردنامه؛ صنایع مرتبط با پتروشیمی انواع مختلفی از آلاینده‌های شیمیایی را تولید می‌کنند که قادرند اثرات جبران ناپذیری بر اکوسیستم، محیط زیست و سلامت انسان داشته باشند، به همین دلیل پیوسته اخبار متعددی از وجود آلاینده‌های پتروشیمی و عوارض جانبی آن بر سلامت انسان و اکوسیستم ارائه شده که طبیعتاً نگرانی شهروندان و کنشگران را بدنبال خواهد داشت.

در ادامه گزارش های قبلی ضمن تاکید مجدد بر این نکته که یک‌طرفه به قاضی نرفته‌ایم و صرف سرمایه‌ زیاد، مزیت اشتغال‌زایی این مراکز و ارزش افزوده متاثر از آنها برای استان را نیز مد نظر داشته‌ایم، به موضوع خطرات احتمالی زیست‌محیطی واحد بزرگ پتروشیمی کردستان می‌پردازیم.

در گذشته در جانمایی و مکان‌یابی برخی از مجموعه‌های اقتصادی در سنندج که آلایندگی زیست‌محیطی دارند، دقت نشده است

اسماعیل زارعی کوشا استاندار کردستان در مورخ جمعه ۱۷ آذر ۱۴۰۲ در مراسم افتتاحیه پارک ۲۰ هکتاری روجیار در سنندج به موضوعی اشاره کرد که قابل توجه است.

وی اظهار کرد: “شهر سنندج با توپوگرافی خاص و کاسه‌ای که بین مجموعه کوه‌ها قرار گرفته الزامات خاص دارد و توجه به منابع طبیعی و منابع خدادادی به ویژه فضای سبز یک الزام و تکلیف برای تمام افرادی است که در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری نقش دارند.“

وی بدون اشاره به پتروشیمی کردستان افزود: “در دوره‌های گذشته در جانمایی و مکان‌یابی برخی از مجموعه‌های اقتصادی در سنندج که آلایندگی زیست‌محیطی دارند دقت نشده و این موضوع ما را با محدودیت‌هایی مواجه کرده است که باید بتوانیم این مشکلات را حل کنیم.“

صنعت پتروشیمی هرگز مزیت کردستان نبوده و نخواهد بود

فرزام بیدارپور معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان نیز در گفتگو با کردنامه با تایید اظهارات استاندار کردستان گفت: متاسفانه جانمایی واحد تولیدی پتروشیمی سنندج در مکان فعلی یک اشتباه بزرگ بوده و این اقدام عوارض جبران ناپذیری برای سلامت شهروندان سنندجی بدنبال دارد.

وی البته با انتقاد از تفکری که هنوز بدنبال احداث واحد دوم پتروشیمی در استان کردستان است، گفت: به باور من صنعت پتروشیمی هرگز مزیت کردستان نبوده و نخواهد بود و کسانی که در فکر ایجاد صنایع پتروشیمی و ذوب آهن در کردستان هستند با استراتژی آمایش سرزمین و توسعه مبتنی بر مزیت های محلی بیگانه هستند.

در سال هزار و چهارصد و یک ۲۳۸ مرگ منتسب به آلودگی هوا در سنندج به ثبت رسیده است

هرچند بیدار پور تصریح کرد که با وزارت نفت و هیئت دولت مکاتباتی انجام شده است که با تخصیص بنزین یورو ۴ به شهر سنندج از بار آلودگی این شهر بکاهند اما گفت که هنوز این مهم محقق نشده است و نیز به شهرداری یادآوری کرد هرچه در سطح شهر سنندج درخت بکارد باز هم کم است چون فقط در سال هزار و چهارصد و یک ۲۳۸ مرگ منتسب به آلودگی هوا در سنندج به ثبت رسیده است.

فارغ از اینکه استاندار کردستان در ادامه اظهارات خود در افتتاحیه پارک روجیار سنندج مبنی بر تلاش برای کاهش آلایندگی در شهر سنندج چه اقداماتی انجام داده است، اگر به اغراق نرفته باشیم خطرناکترین واحد تولیدی اقتصادی که در کاسه طبیعی شهر سنندج قرار گرفته است و می تواند منشا و ملجاء آلودگی شیمیایی باشد پتروشیمی کردستان است.

غفلت مرگبار یا اهمال عامدانه دستگاه های متولی امر پژوهش و تحقیقات در کردستان

کردنامه تا این لحظه برای کردنامه محقق نشده است که آیا مراکز دانشگاهی کردستان یا سازمان های متولی امر پژوهش همچون سازمان مدیریت و برنامه ریزی کردستان میزان آلودگی و آلایندگی آبی و خاکی و هوایی پتروشیمی کردستان را مورد پژوهش قرار داده اند یا خیر اما بطور کل تحقیقات انجام شده در مورد واحدهای پتروشیمی در ایران نشان می دهد نمونه‌هایی از آثار مختلف آلودگی ‌زیست‌محیطی، تخریب اکوسیستم،  تبدیل‌شدن برکه‌ها و رودخانه‌ها به مرداب به‌ دلیل رعایت نکردن اصول صحیح جای‌گیری و جانمایی مجتمع‌های پتروشیمی، بارور نشدن و از بین رفتن آبزیان احتمالی در مرحله نوزادی و استشمام آمونیاک موجود در هوا از سوی شهروندان و ساکنان مجاور واحدهای پتروشیمی به اثبات رسیده است.

اقامت در مناطق مسکونی مجاور با صنایع پتروشیمی منجر به افزایش ریسک ابتلا به سرطان کبد، ریه، مغز و خون خواهد شد

این رسانه پیشتر گزارشی از نتایج تحقیقات مرکز تحقیقات بیماری های غیر واگیر پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه شیراز  تحت عنوان “آثار آلاینده­ های صنایع پتروشیمی بر محیط زیست و سلامت انسان” منتشر کرد که به حقایق خطرناکی اشاره می کند.

بر اساس آنچه در این گزارش آمده است “اقامت در مناطق مسکونی مجاور با صنایع پتروشیمی منجر به افزایش ریسک ابتلا به سرطان کبد، ریه، مغز و خون خواهد شد، هم چنین این آلودگی ها باعث ایجاد مشکلات باروری، عقیم شدن، سقط و تولد نوزادان دارای نقص ژنتیکی می شود.“

“بر اساس مطالعات و مستندات علمی ارایه شده در سال­ های اخیر، صنایع مرتبط با پتروشیمی انواع مختلفی از آلاینده ­ها را تولید می­ کنند که به صورت گاز، ذرات، لجن و پساب مایع در محیط زیست منتشر می کنند، این آلاینده ­ها شامل هیدروکربن­های آروماتیک چند حلقه ­ای (PAHs)، فلزات سنگین، بنزن و مشتقات آن، سولفور دی اکساید، نیتروژن دی­اکساید، هیدروژن سولفید، کربن منو اکساید و سایر مواد شیمیایی هستند که بیشتر آنها حتی در غلظت­های پایین نیز سمی بوده و قادرند اثرات سوء جبران ناپذیری بر اکوسیستم، محیط زیست و سلامت انسان داشته باشند.”

انتشار آلاینده‌های هوا توسط واحدهای پتروشیمی، بسیار مخرب و مرگ آور هستند

یک کارشناس علوم شیمیایی معتقد است: اگر به آلودگی‌ها و آثار منفی آلاینده‌های ناشی از فعالیت مجتمع‌های پتروشیمی نگاهی بیندازیم، یکی از مهم‌ترین آنها سرطان‌زایی و سمی بودن فاضلاب‌ها، زائده‌های خطرناک با میزان سم زیاد نظیر کلرین، انتشار آلاینده‌های هوا شامل اکسیدهای گوگرد، کربن، ترکیبات کلرینه، ازته و آمونیاک است که بسیار مخرب و مرگ آور هستند.

به گفته این کارشناس، پساب خارج شده از صنایع تولید پلاستیک گاهی می‌تواند حاوی آلاینده‌های فرار و سمی باشد و چرخه حیات آبی را مختل کند و در کل این مساله که صنایعی که با گاز و نفت سروکار دارند، منشأ آلودگی‌ محیط زیست هستند، بر کسی پوشیده نیست.

بسیاری از برنامه های کاهش آلودگی ها از جمله تکمیل تصفیه خانه ها و اجرای سیستم های بازچرخانی برای بازیافت پسماندهای تولیدی، بازیافت دی اکسید کربن و … جزو این برنامه هایی است که با اجرای آن بسیاری از آلودگی های هوا کاهش می یابد اما هیچکدام از آنها در پتروشیمی کردستان عملی نشده است.

با این تفاسیر بر کسی پوشیده نیست که احداث پتروشیمی فقط در ۵ کیلومتری شهر کاسه ای سنندج چه مخاطراتی برای زیست ساکنان این شهر ایجاد می کند و آنچه بیش از همه بعنوان اقدامات پیشگیرانه می تواند مدنظر باشد را شاید بتوان در شرح وظایف دانشگاه علوم پزشکی کردستان و اداره کل محیط زیست جستجو کرد.

اگر چه اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان علیرغم گذشت سالها از فعالیت هنوز حاضر به هیچ اظهارنظر رسانه ای و شفاف در مورد میزان آلودگی و آلایندگی واحد پتروشیمی کردستان نشده است اما مدیرکل این اداره چندی پیش در گفتگو با پایگاه خبری پژواک کردستان و جلو دوربین ادعا کرد که پتروشیمی کردستان تصفیه خانه فاضلاب دارد. این ادعای وحشتناک و کذب در حالی صورت گرفت که پتروشیمی کردستان تصفیه خانه فاضلاب ندارد. البته ایشان مهملی دوپهلو برای این ادعا دارد و غالباً عنوان تصفیه خانه را بصورت ایهام بکار می برد، ظاهراً منظور ایشان تصفیه خانه آب است که آب برداشتی از چاه فلمن حفر شده در حاشیه رودخانه را قبل از ورود به سایت پتروشیمی تصفیه می کند که صدالبته حق دارد عنوان “تصفیه خانه” را در معنی ایهام بکار ببرد چون به لطف اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان آبی را که شرکت پتروشیمی کردستان از طریق چاه فلمن در حاشیه رودخانه برداشت می کند آغشته به فاضلابی است که تصفیه خانه فاضلاب سنندج امکان تصفیه اش را ندارد و  بصورت بای پس وارد رودخانه می شود و در حقیقت آنچه تحت عنوان تصفیه خانه در این مجموعه وجود دارد تصفیه خانه آب ورودی است نه تصفیه خانه فاضلاب خروجی.