گشت و گذاری در مریوان؛ از روستای لک لک‌ها تا هیجان آفرود سواری

به گزارش خبرنگار کردنامه، مریوان می‌تواند در فصل بهار یکی از بهترین مقصدهای گردشگری برای شما باشد، مناظر بکر و چشم نواز، ورزش‌های آبی و نقاط تاریخی و طبیعی از جمله زیبایی‌های دوچندان این شهر در ماه گولان(اردیبهشت) است.

مریوان این بار مقصد تور خبری دو روزه اهالی مطبوعات و رسانه‌های استان کردستان بود؛ تا خبرنگاران استان ضمن آشنایی با نقاط گردشگری، با کمبودها و کاستی‌ها نیز آشنا شوند و بهبود وضعیت زیرساخت‌ها را از مسئولان و متولیان امر مطالبه کنند.

قلعه ئیمام یا قلعه هلوخان

گام اول این سفر بازدید از قلعه ئیمام به عنوان بام مریوان بود که منطقه‌ای بسیار مرتفع و انگار بر فراز بلندای آن، ابرهای آسمان با زمین تلاقی و پیوند ایجاد می‌کنند.

قلعه ئیمام مریوان که با نام‌ قلعه هلوخان نیز شناخته می‌شود، در فاصله‌ سه کیلومتری جنوب شرقی شهر قرار دارد. این قلعه در زمان حکمرانی اردلان‌ها در دوران صفوی، بر روی کوهی با ارتفاع ۱۶۰۰ متر به نام کوه ئیمام، مشرف به دشت و شهر فعلی مریوان ساخته شد.

در سال ۹۰۳ هجری شمسی، سرخاب بیگ اردلان قلعه را از نو بنا نهاد و پس از آن به مدت سه قرن مقر اصلی حکومت‌های محلی بابان و اردلان‌ها بود. این قلعه تا سال ۱۰۲۲ هجری شمسی آباد بود اما در آن سال به دستور شاه صفی الدین صفوی همزمان با تخریب قلعه‌های زه‌لم، پالنگان و حسن آباد، تخریب و ویران شد و ساکنان آن مجبور به کوچ شدند.

متاسفانه در حال حاضر بخش اعظمی از این میراث کهن از بین رفته و تنها آثاری از پله و آب انبار آن باقی مانده است.

وجه تسمیه این کوه از نام عارف و عالم برجسته (شیخ احمد ابن الانبار النعیمی حسنی) گرفته شده که در قرن هشتم هجری شمسی از سوی امیر حمزه بابان به عنوان امام جمعه و جماعت مسجد سرخ که در این قلعه وجود داشت، منصوب شده بود و در قبرستان همین قلعه نیز مدفون شده است.

مراحل اولیه مطالعات و اجرای پروژه تفریحی رفاهی قلعه ئیمام مریوان از جانب شهرداری در ابتدای سال ۱۳۹۵ آغاز شد و در نهایت این پروژه در سه فاز تکمیل و در سال ۱۳۹۶ به بهره برداری رسید.

“دره تفی” روستای دوستدار لک لک‌ها

در ادامه به روستای «دره تفی» که به عنوان شهر لک لک‌ها نیز شهرت یافته است، رفتیم. روستایی در ۱۵ کیلومتری غرب شهر مریوان که هر ساله میزبان لک لک‌های مهاجر است؛ این لک لک ها بر روی تیرهای برق و درختان بلوط روستا لانه دارند که همین جاذبه‌ای زیبا برای بازدید گردشگران شده است.

اهالی روستا به این پرندگان “حاجی لق‌لق” می‌گویند و رفتار مهربانانه آنها باعث شده که هر ساله روستای دره تفی میزبان این لک لک‌های مهاجر باشد. نام روستا از دو کلمه “دره” به معنی دره و “تفی” که در زبان هورامی به توت می‌گویند تشکیل شده است در واقع یعنی «دره توت‌ها».

«دانا حیدری»، راهنمای بین المللی ایرانگردی و جهانگردی در این بازدید نکات جالبی را برای ما بازگو کرد، او در مورد این لک لک‌ها گفت: این پرندگان حنجره ندارند و وقتی بخواهند با یکدیگر صحبت کنند نوک (منقارشان) را بر روی یکدیگر می‌سایند و با یکدیگر صحبت می‌کنند.

لک لک‌ها از اواخر بهمن و اسفند به روستای دره تفی می‌آیند و از اواسط مردادماه به مناطق گرمسیر کوچ می‌کنند.

قصه ورود اولین لک لک‌ها به روستای دره تفی شاید برای شما هم جالب باشد، قضیه به حدود ۱۵ سال پیش برمی‌گردد، زمانی که برای اولین بار دو لک لک مهاجر به این روستا آمدند و بروی تیر برق لانه درست کردند، اما متاسفانه یکی از آنها دچار برق گرفتگی و سوختگی شد و این مسئله اهالی روستا را ناراحت کرد و آنها را بر آن داشت تا لانه‌ای امن‌تر برای این پرندگان درست کنند.

این بار اهالی روستا با هزینه شخصی خود تیرهای آهنی که صرفا مختص این پرندگان باشد را برای میزبانی از آنها تهیه کردند و پس از آن، هرسال به تعداد این پرندگان و تیرهای میزبان افزوده شد تا جایی که در حال حاضر حدود ۶۰ لک لک در این روستا لانه دارند.

بقای جوجه لک لک‌های قوی

در هر لانه یک جفت لک لک نر و ماده زندگی می‌کنند که پس از تخم گذاری، مادر تخم‌‎های ضعیف را از لانه به پایین می‌اندازد و فقط تخم‌های قوی را نگهداری می‌کند. خوراک آنها اکثرا ماهی، قورباغه، مار، موش و کرم داخل خاک است.

به گفته راهنمای گردشگری، راه اندازی هر تیر برای لانه گزینی این پرندگان برای اهالی روستا حدود پنج میلیون تومان و گاهی بیشتر هزینه در بردارد، اما از سوی دیگر حضور این لک لک‌ها باعث درآمدزایی برای اهالی روستا شده است، چون هم صنایع دستی و هم بستنی مخصوص این روستا طرفداران خاص خود را دارد. 

در ادامه یک خانم تهرانی که حدود ۵۰ سال و شایدم بیشتر نشان می‌داد بسیار ذوق زده جلو آمد و از راهنمای گردشگری بسیار تشکر کرد و گفت: واقعا لذت می‌برم و تبریک می‌گویم که همچنین چیزی را در کشورمان داریم، واقعا ذوق زده شده‌ام.

در آخر هم با لهجه دست و پا شکسته به زبان کُردی گفت: دستتان خوش، ماندوو نه‌بن (دستتان درد نکند، خسته نباشید).

در پایان بازدید از شهر لک لک‌ها، از هرچه بگذریم از بستنی مخصوص دره تفی نتوانستیم بگذریم که به گفته اهالی از شیر گاو میش تهیه شده است و طعم و مزه منحصربفرد خود را دارد.

هیجان آفرودسواری در دل کوهستان

ادامه این سفر، شاید هیجان انگیزترین قسمت سفر ما بود، “آفرودسواری” آن هم با سرعت بالا و در دل کوهستان‌های پشت روستای سیف.

آفرودبازان مریوانی‌ با مهارت و تبحر خاصی، دل دشت‌ها و کوهستان‌های سرسبز و خاکی و پرفراز و نشیب را می‌شکافند و سرعت بالا را هم به سبب هیجان بخش‌تر کردن مسیر، چاشنی کار خود کرده‌اند.

به گفته «ریبوار مردوخی» رییس هیات موتورسواری و اتومبیل رانی شهرستان مریوان که کمیته آفرودسواری نیز در زیرمجموعه این هیات فعالیت می‌کند، از پنج سال پیش این هیات زیر نظر اداره ورزش و جوانان فعالیت خود را آغاز کرده و در این مدت عملکرد مثبتی داشته، هرچند با مشکلاتی نیز روبرو بوده است.

او با اشاره به اینکه این هیات ۱۲ کمیته دارد؛ سه کمیته آفرود، واکنش سریع و موتورسواری را فعالترین کمیته‌های هیات موتورسواری و اتومبیلرانی مریوان نام برد و گفت: حدود ۴۰ خودرو آفرود و ۳۰۰ موتور سنگین و کراس در این شهرستان وجود دارد که موتورسواران به دلیل نبود مکان و برگزار نشدن مسابقات بیشتر با اسم‌ استان‌های همجوار در مسابقات شرکت می‌کنند.

به اعتقاد مردوخی، تیم آفرودسواری و واکنش سریع مریوان، قوی‌ترین تیم در کشور است که هرساله بدون چشمداشت در فصل زمستان به یاری در راه ماندگان، مادران باردار و بیماران گرفتار در برف شتافته است.

وی در ارتباط با مباحث زیست محیطی نیز گفت: تیم آفرود مریوان رعایت مسایل زیست محیطی را سرلوحه خود قرار داده و هیچگونه تخریبی برای محیط زیست نداشته است و در مواقع نیاز هم آماده همکاری با انجمن‌های زیست محیطی همچون انجمن سبز چیا بوده است.

رییس هیات موتورسواری و اتومبیل رانی شهرستان مریوان در پایان سخنان خود به افتتاح یک پیست موتورسواری در چند سال گذشته در این شهرستان اشاره کرد که متاسفانه به دلیل بروکراسی اداری و همکاری نکردن ادارات متولی این پیست همچنان بلاتکلیف مانده و مورد استقاده قرار نمی‌گیرد.

لذت قایق سواری در دریاچه زریبار

ادامه این سفر را به قایق سواری در دل دریاچه آب شیرین زریبار (زریوار) گذراندیم، این قسمت سفر هم هیجان خاص خود را داشت که در گروه‌های پنج نفره سوار قایق‌های موتوری ‌شدیم و با سرعت بالا دور تا دور دریاچه را پیمودیم.

دریاچه زریبار به عنوان نگین گردشگری غرب کشور شناخته می‌شود که هر کسی که به کردستان سفر کند معمولا به مریوان و بازدید از دریاچه زریبار نیز می‌رود. واژه زریبار یا زریوار متشکل از دو واژه “زری” یا “زریا” به معنی «دریا» در گویش‌های سورانی و هورامی و پسوند “بار” یا “وار” است که ترکیبش به معنی «دریاچه» است.

دریاچه زریبار از چشمه‌های جوشانی که در کف آن قرار دارد و همچنین از آب باران و برف، تأمین می‌شود. این دریاچه که از آن به عنوان تالاب نیز یاد می‌شود، پذیرای انواع گیاهان، جانوران گوناگون و پرنده‌های بومی و مهاجر است و فعالیت‌های پرنده‌نگری و ماهیگیری نیز در آن رونق دارد، اگرچه که طی سالیان اخیر همواره نگرانی‌های بسیاری در مورد در معرض خطر بودن دریاچه شنیده شده است.

بازار مریوان

بازار مریوان هم یکی دیگر از جذابیت‌های این شهر است که ما در ادامه سفرمان رفتیم، به صورت کلی بازار مریوان به سه بخش راسته پارچه فروشان، بازار سرپوشیده هورامی‌ها و پاساژها تقسیم می‌شود.

به عنوان سوغاتی می‌توانید پارچه، لوازم خانگی و لوازم آرایشی و بهداشتی را از بازار مریوان خرید کنید که قیمت برخی از این اجناس نسبت به جاهای دیگر ارزان‌تر است.

انواع و اقسام وسایل و مایحتاج مردم در بازار مریوان یافت می‌شود که با توجه به مرزی بودن شهر مریوان از گذشته قیمت اجناس این شهر نسبت به جاهای دیگر ارزانتر بوده است، هرچند ما در گشت و گذاری که در داخل بازار داشتیم قیمت یک کالای واحد تفاوت‌های بسیاری با یکدیگر داشت و لازم است تعزیرات این شهر نظارت بیشتری را داشته باشد.

هلپرکی گروه ۱۲ سواره مریوان

بخش انتهایی روز اول سفر ما به دیدن هلپرکی زیبای گروه ۱۲ سواره مریوان گذشت که سرپرست گروه برای گردشگران و میهمانان ابتدا از فلسفه هلپرکی و پیشینه شکل گیری آن سخن گفت.

هلپرکی اگرچه که در نظر مردم سایر نقاط ایران شاید به عنوان یک نوع رقص یاد شود اما در کردستان به آن رقص نمی‌گویند و حرکات آن بیشتر جنبه حماسی، شادی و نشاط و یا حتی غم و اندوه دارد.

کُردها بیشتر در مراسم‌های شادی خود هلپرکی می‌کنند که با همراهی ادوات موسیقی و خواننده شکل می‌گیرد.

روز دوم سفر ما به شرکت در نشست خبری مشترک فرماندار مریوان و سرپرست اداره کل میراث فرهنگی استان کردستان و بازدید از دو منطقه گردشگری اطراف شهر مریوان گذشت.

بازدید بیش از ۱ میلیون گردشگر از مریوان در سال جاری

فرماندار مریوان در جمع اهالی رسانه و مطبوعات کردستان از ظرفیت‌های بی شمار این شهر در بخش گردشگری گفت و افزود: از ۲۵ اسفندماه سال گذشته تا پایان تعطیلات عید فطر امسال بالغ بر یک میلیون نفر مسافر و گردشگر از شهرستان مریوان بازدید کرده‌اند.

اسماعیل احمدی ادامه داد: در بخش گردشگری فرهنگی، مذهبی، کشاورزی و ورزشی این شهرستان قابلیت‌های بسیاری دارد که اگر زیرساخت‌های ما به خوبی فراهم شود می‌توان پذیرای حجم بسیار بیشتری از گردشگران در طول سال بود.

ساماندهی مرز باشماق به کجا رسید؟

وی در بخش دیگری از سخنان خود به سوالات خبرنگاران پاسخ داد و در مورد آخرین وضعیت طرح ساماندهی مرز باشماق مریوان گفت: ساماندهی مرز باشماق در شش مرحله صورت می گیرد که فاز اول آن حدود ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

فرماندار مریوان یکی از مشکلات ساماندهی مرز باشماق را تملک زمین‌های آن دانست که با همکاری وزارت راه و دادگستری این مشکل حل و فصل شده است.

وی جداسازی لاین مسافری و تجاری و انتقال دیپ زنی مخازن سوخت خودورها به خارج از محوطه مرز باشماق را از جمله دیگر اقدامات صورت گرفته در سنوات گذشته برشمرد و تاکید کرد که در حال حاضر نیازمند دستگاه ایکس ری کامیونی هستیم که در هر ساعت ۱۰۰ دستگاه کامیون را ترخیص و نظارت‌ها را بیشتر کند.

آخرین وضعیت دریاچه زریبار

احمدی در ادامه به اقدامات صورت گرفته در خصوص دریاچه زریبار پرداخت و افزود: دی و بهمن ماه سال گذشته موفق شدیم درخت پالونیا را که یک گونه مضر برای زریبار بود جمع آوری کنیم و تاکنون حدود ۷۰ الی ۸۰ درصد این درخت را از بین برده‌ایم.

وی جلوگیری از تامین آب فضای سبز داخل شهر از آب دریاچه، ساماندهی پسماند روستاهای اطراف دریاچه، شناسایی و پُر کردن ۱۸۰ حلقه چاه غیرمجاز و ممنوعیت کشت برنج در روستاهای اطراف دریاچه را از دیگر اقدامات صورت گرفته در جهت حفظ دریاچه زریبار برشمرد.

فرماندار مریوان همچنین با انتقاد از کمکاری اداره محیط زیست و عمل نکردن به تعهدات خود در  قبال دریاچه زریبار، افزود: تمامی دستگاه‌های عضو کارگروه حفاظت از تالاب زریبار از خود محیط زیست فعالتر هستند.

آمارها گویای وضعیت نامناسب راه‌های مریوان

وی در ادامه به دو سوال خبرنگار کردنامه در خصوص وضعیت نامناسب راه‌ها و آنتن دهی موبایل و اینترنت در شهر مریوان پاسخ داد و گفت: طول کل راه‌های شهرستان مریوان ۷۴۳ کیلومتر است که از این میزان ۱۳۵ کیلومتر راه اصلی، ۵۰۸ کیلومتر روستایی و ۱۰۰ کیلومتر راه مرزی است که میانگین آسفالت کشوری ۸۲ درصد، میانگین استانی ۶۷ درصد و شهر مریوان ۳۲ درصد است.

احمدی با اشاره به اینکه بخش مرکزی مریوان ۴۰ درصد، مرزی ۸۰ و بخش سرشیو فقط چهار درصد آسفالت دارند، افزود: مریوان از لحاظ راه‌ها یکی از بدترین شهرهای استان است و در این بخش یک عقب ماندگی مزمن دارد.

وی ادامه داد: از اعتبارات سال ۱۴۰۱ کمیته برنامه ریزی شهرستان حدود ۴۰ درصد را فقط به راه‌ها اختصاص دادیم و مکمل آن، اعتبارات کمیته زیرساخت ستاد اربعین و بنیاد علوی است که پیش بینی می‌کنیم تا دو سه سال آینده در حوزه راه روستایی اتفاقات خوبی در این شهرستان بیفتد که تاثیر بسزایی نیز در رونق گردشگری خواهد داشت.

فرماندار مریوان در مورد وضعیت آتنی دهی و اینترنت این شهر نیز عنوان کرد: اگرچه در حوزه ارتباطات کارهای بسیاری شده است، اما می‌پذیریم که وضعیت آنتن‌دهی مناسب نیست؛ در حال حاضر راه‌های اصلی ما پوشش دارند، نوار مرزی علیرغم اقدامات صورت گرفته، باز هم مشکلاتی دارد که در تابستان امسال درصددیم وضعیت برخی از مسیرها را بهبود ببخشیم.

شناسایی ۴ هزار اثر تاریخی در کردستان

سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان هم در این نشست اظهار کرد: بیش از چهار هزار اثر تاریخی و فرهنگی ملموس و غیرملموس در استان شناسایی شده که یک هزار و ۵۲ مورد آن به ثبت ملی رسیده است.

منصور مهرزاد افزود: حدود ۳۰ هزار گردشگر خارجی نیز از ۲۵ فروردین تا ۱۳ فروردین امسال به استان وارد شدند و این آمار در طول سال نیز افزایش خواهد داشت.

وی یادآور شد: موضوع گردشگری یک موضوع جهانی است که در حال به عنوان سومین صنعت پردرآمد از آن یاد می‌شود و در بحث تولید و اشتغالزایی نقش بسزایی دارد.

سد گاران

پس از این نشست، خبرنگاران استان به منطقه گردشگری سد گاران رفتند که این سد بر روی رود گاران از شاخه‌های رود سیروان و در فاصله ۱۵ کیلومتری شمال شرق شهر مریوان احداث شده است.

ساخت سد در سال ۱۳۸۱ آغاز شد و در سال ۱۳۹۲ آبگیری و به بهره‌برداری رسید. این سد با ۶۲ متر ارتفاع، قابلیت ذخیره‌سازی ۱۱۰ میلیون مترمکعب آب را دارد.

هدف اولیه احداث سد، تأمین آب ۱۰۴۵۰ هکتار از اراضی کشاورزی شهرستان مریوان بوده و در حال حاضر آب آشامیدنی شهر مریوان را هم تأمین می‌کند.

آبشار گویله

بخش انتهایی سفر ما به بازدید از آبشار زیبای گویله اختصاص داشت که این آبشار در فاصله ۲۰ کیلومتری شهر مریوان به شهر سقز و در دل جنگل‌‌های سرسبز واقع شده است.

مسیر دسترسی به آبشار نیازمند کوهنوردی و پیاده روی است که تقریبا حدود یک ربع تا ۲۰ دقیقه باید از دل کوه، دامنه‌های پر از شقایق و دره آب بگذرید تا به آبشار برسید، البته اگر توان کوهنوردی را ندارید به دلیل فاصله یک کیلومتری آبشار گویله تا جاده می‌توانید این آبشار زیبا را از دور نیز مشاهده کنید که با حالتی خروشان به اعماق دره می‌‌ریزد.

محوطه آبشار گویله آب و هوای خنک خاصی داشت و فضای آن برای عکاسی و چند ساعتی تجدید روحیه و قوا بسیار مناسب بود

گردشگران بسیاری نیز برای بازدید از آبشار آمده بودند و در همان فضای اطراف آبشار و زیر سایه درختان نشسته و از مناظر منطقه لذت می‌بردند.

سفر ما به پایان رسید، اما نکته حائز اهمیت ضرورت بهبود وضعیت زیرساخت‌های منطقه برای پذیرش حداکثری گردشگر و درآمدزایی برای اهالی منطقه است و از سوی دیگر گردشگران نیز باید این مسئله را مدنظر قرار دهند که به جنگل و طبیعت آسیبی وارد نکنند.

گزارش از ویدا باغبانی، خبرنگار کردنامه